facebook instagram

Język i muzyka

Język łemkowski to jedna z wielu odmian języka ukraińskiego. Na jego ukształtowanie wpłynął znacząco również język polski i słowacki. Eksperci mogą się w nim jeszcze dosłyszeć pojedynczych elementów węgierskich i rumuńskich. Język łemkowski od początku był bardzo niejednorodny – właściwie każda większa wioska miała swoje charakterystyczne słownictwo, co uniemożliwiało wypracowanie jakiejś ogólno dostępnej formy literackiej. Po I wojnie światowej próbowano wprowadzić w szkołach całej łemkowszczyzny naukę języka w wersji „znormalizowanej” z okolic Krynicy. Budziło to jednak sprzeciw i drwiny. Twórczość literacka była wśród Łemków rzadkością i liczne podania, legendy i gadki – przekazywane wyłącznie ustnie - zostały w większości zapomniane. Nieliczni pisarze (najwybitniejszym był Wołodymyr Chylak) nie zdołali spisać całego przekazu ustnego Łemków wcześniejszych pokoleń.


Kultura łemkowska bogata jest w piękne pieśni i spiwanky. Na styku folklorów Ukrainy, Słowacji, Węgier i Polski powstała oryginalna i wpadająca w ucho muzyka.  Początkowy śpiew jednogłosowy został zdominowany wielogłosem poprzez silne wpływy ze wschodu.  Zwykle sylabom przypisane są pojedyncze dźwięki. Większość melodii wykonywana jest w tonacjach durowych i ma niewielką rozpiętość. Teksty śpiewane opisują życie codzienne Łemków, ich pracę, zaloty, miłości. Istnieją także pieśni wojenne i emigracyjne w tonacjach molowych. Najczęściej wykonywane są pieśni obrzędowe i cerkiewne. Typowa łemkowska kapela składa się ze skrzypiec, basów (instrumentów spotykanych na całej góralszczyźnie), jak również z cymbałów (używanych w kapelach węgierskich i ukraińskich).