facebook instagram

Kmietowiczowie

Ze sławnego rodu Kmietowiczów wywodzi się wiele szlachetnych, cenionych postaci – począwszy od przywódcy powstania chochołowskiego z 1846 r. – Józefa Leopolda. Dla Krynicy w szczególności zasłużyli się Franciszek Kmietowicz senior i jego syn – Franciszek Ksawery.

Franciszek Kmietowicz był pierwszym lekarzem, który osiedlił się na stałe w Krynicy. Urodził się w 1863 roku w Nowym Sączu, gdzie ukończył gimnazjum. Studia medyczne odbył w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskując dyplom doktora medycyny w 1890 roku. Od razu objął stanowisko asystenta na wydziale lekarskim, po czym spędził krótki okres na Uniwersytecie w Wiedniu. Był jednak zbyt wielkim patriotą, by pozostać z dala od ukochanych, rodzinnych stron. Dlatego też w 1891 roku zdecydował się osiąść na stałe w Krynicy, gdzie przyjął obowiązki lekarza gminnego. Odtąd nieprzerwanie pracował dla uzdrowiska. Wśród swoich licznych pacjentów pozostawił niezatarte wspomnienie niezwykle ofiarnego lekarza — przyjaciela, służącego swą wiedzą i bogatym doświadczeniem zarówno możnym, jak i najbiedniejszym, którym często udzielał bezinteresownej pomocy.         

Zaufanie mieszkańców miasta i wybitne zdolności pozwoliły mu przez długie lata (1914-1927)  piastować urząd burmistrza Krynicy i jednocześnie prezesa Komisji Zdrojowej. Z jego inicjatywy powstał magistrat z dwiema halami targowymi (dzisiejszy Urząd Gminy) i doprowadził uzdrowisko do rozkwitu. Współtworzył ówczesną nowoczesną gospodarkę: plany wodociągów, kanalizacji, nowych łazienek mineralnych i wielu innych inwestycji, dzięki którym Krynica po I wojnie światowej stała się nowoczesnym kurortem na miarę europejską. Za swe zasługi otrzymał w 1928 r. odznaczenie Krzyża Oficerskiego Polonia Restituta.                                                

Był silnie związany i wręcz rozmiłowany w Krynicą i jej okolicach, o czym świadczy obszerna bibliografia jego prac. Opiewał piękno tego rejonu w licznych rozprawach naukowych i monografiach Krynicy oraz ogłaszanych często artykułach w pismach specjalistycznych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego.                    

Rodzina Kmietowiczów od 1891 roku osiadła w Krynicy związana jest z dwiema willami: „Kosynierem" (obecnym gmachu Szkoły Muzycznej, doktor prowadził praktykę lekarską od 1891 do 1925 roku) i „Dewajtisem", w której zamieszkał w roku 1925 wraz z żoną Kazimierą z Rzaskich i synami: Franciszkiem - późniejszym doktorem medycyny i docentem Lwowskiego Zakładu Farmakologii Doświadczalnej, Karolem — architektem, Kazimierzem — doktorem medycyny, późniejszym lekarzem zdrojowym w Krynicy, Stanisławem - kupcem, oraz Tadeuszem - agronomem. W tym budynku prowadzili oni pierwszą w Krynicy pracownię rentgenowską, analityczną i gabinet fizykoterapii. W willi „Dewajtis" zebrano liczne okazy ornitologiczno-przyrodnicze regionu Krynicy, które doktor gromadził przez całe swoje życie. Po wielu latach powstało tu muzeum jego imienia, nad którym pieczę objął krynicki oddział PTTK, a następnie Urząd Gminy, który niestety z powodu braku środków na utrzymanie w 1991 r. zlikwidował muzeum, którego zbiory upaństwowiono.                                           

Kmietowicz senior założył w Krynicy park im. Kazimierza Pułaskiego i przyczynił się do budowy pierwszego w Polsce pomnika Kazimierza Pułaskiego, którego odsłonięcie miało miejsce w sierpniu 1929 r.   

Franciszek Ksawery Kmietowicz junior urodził się również w Krynicy w 1892 r. jako najstarszy syn. Po ukończeniu nowosądeckiego gimnazjum rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie kontynuował studia. W Nowym Sączu należał do tajnego „Koła Filomatów”, a we Lwowie przewodniczył Związkowi Młodzieży Polskiej. Brał również udział w organizowaniu „Drużyn Strzeleckich”. Brał czynny udział w I wojnie światowej. Po wojnie uzyskał tytuł naukowy doktora i rozpoczął pracę w Zakładzie Farmakologii Doświadczalnej we Lwowie. Interesował się i badał wpływ wód mineralnych na organizm ludzki i zwierzęcy. Na II Zjeździe Lekarzy w Krynicy omawiał jako pierwszy suche kąpiele bezwodnikowo-kwasowęglowe. Był on nie tylko naukowcem, ale także praktycznie zajmował się balneologią, podobnie jak jego ojciec.                                

Założył w Krynicy Zakład Fizykoterapeutyczny, pracownię analityczną, a także zainstalował pierwszy w uzdrowisku aparat rentgenowski. Druga wojna światowa przerwała niestety jego zaawansowane prace badawcze i naukowe. Zmarł 2 września 1940 r. we Lwowie.